ESKİ YAŞAM BİÇİMLERİNİN İZLERİ

Eski yaşam biçimlerinin izlerini dağ köylerinde bulabilmek mümkün. Karacaahmet Köyü’ndeyiz… Eski evlerin bahçe duvarlarında köylülerin “göz” ya da “oluk” dedikleri bölümler dikkatimizi çekiyor. Bazılarının içinde yumurta var. Bir genç kız, duvardaki gözde oturan beyaz bir tavukla poz veriyor.

40 santimetre genişliğinde ve derinliğinde açılan bu gözler eskiden daha çok bulunurmuş toprak duvarlarda. Şimdiyse kalmamış. Bunun en önemli nedeninin eskiden küçükbaş hayvanların kümeslerde değil de, bahçe ve avlularda yaşamaları olduğunu öğreniyoruz.

Gözlerin benzerlerine Karaamca Köyü’nde de rastlıyoruz. Karaamca köylü Yusuf Karaçalı, eskiden tavuk ve horozların bahçelerde serbestçe dolaştığını ve onlar için kümes yapılmadığını söylüyor. Karaçalı, duvarlardaki gözlerde yumurtlayan tavukların hemen üst kısımlarındaki, çıtalardan yapılma tüneklerde geceyi geçirdiklerini anlatıyor.

Nedenini sorduğumuzda, epey ilginç bir yanıt alıyoruz.
“Eskiden tilki, sansar ve çakallar köye inerek tavuk ve horozları kaparlardı. Tavuk ve horozların kendilerini korumaları için kümes yapılmaz çatı yakınlarına tünekler çakılırdı. Böylece bu yırtıcılar tavuk ve horozlara ulaşamazdı. Eğer kümeste hayvanları sıkıştırırsa kolayca kapıp götürürlerdi.”

Hayvanların açıklıkta ve korumasız gibi görünen bu yaşamlarının, birçok köyde halen geçerli olduğunu söylüyor Karaçalı. Bir de onun sözünü ettiği zamanlarda uçan yırtıcıların varlığına dikkat çekiyor.

“Atmaca, kartal, doğan ve şahin… Bu hayvanlar, evlerin üzerinde dolaşarak, bahçede gezinen hayvanları avlarlardı. Bir keresinde bahçede gezinen bir tavuğu kapan atmacanın, hayvanı anında kaldırıp götürdüğünü gözlerimle gördüm.”

Hayvanların kümes yerine serbest bırakılması kuşkusuz onların sağlıklı olmalarını sağlıyormuş. Karaçalı, açıktaki hayvanların çim, buğday, her türlü böcek ve keneyle beslendiklerini belirtip doğanın içinde hareketli olmalarının yumurta ve et kalitesini olumlu etkilediğini sözlerine ekliyor. (Ağustos 2000)