Zekatla ilgili çeşitli tartışmalar yapılmaktadır. Bunların başında zekatın kimlere, hangi şartlarda farz olduğu, verilen zekatın geçerli olması için ne gibi hususların gerektiği konusu gelmektedir. Evvela zekatın ilk şartı zenginliktir. Zenginliğin ölçüsü ise alt sınır olarak borcundan ve tabii ihtiyaçlarından fazla mala sahip olmaktır. Bu mala sahip olan kişinin zekat borcunu çıkararak onu, layık olan hak sahiplerine ödemesi ve teslim etmesi şarttır. Bunun adı da “Temlik”tir. Müslüman olmak, hür olmak ve akıllı olmak, rüşt çağı denilen ergenlik bu konuda esastır. Ehline verilmesi ve verilirken niyet edilmesi lazımdır. Zekatla ilgili verecek kişi de, yani mükellef olanda aranan şartlar ve verilecek malda aranan özelliklerdir. Namaz ve oruçta aranan şartlar zekat içinde geçerlidir. Ancak zekat sosyal yardımlaşmayı içerdiği için ve mali yönü söz konusu olduğu için ve de üçüncü şahısları ilgilendirmesi dolayısıyla diğer ibadetlerde aranan akıl ve ergenlik şartının zekatla aranıp aranmadığı tartışma konusu olmuştur. Zekat sosyal adaletin gerçekleşmesine sebep olduğu içindir ki çoğunluktaki İslam hukukçuları akıl hastalarının ve çocukların velileri, vasileri tarafından bu vacibeyi yerine getirmesi istenmiştir. Zekata tabi olan mallara Kuran’da temas edilmiştir. Şanlı Peygamberimiz mübarek sözlerinde hangi mallardan ne şartlar içinde zekat alınacağı belirtmiş, zekat memurlarına verdiği talimatlarda bu mallardan nasıl zekat alınacağını tarif etmiştir. Sonraki dönemlerde oluşan İslam hukuku prensiplerinde Peygamberimizin ve sahabei ikramın dönemindeki uygulamalar örnek alınarak sistem geliştirilmiştir. İslam hukukçuları mal kavramı konusunda ekonomik gelişmelere göre paralel olarak görüşler belirtmişlerdir. Aslında mal “insanın sahip olduğu ve kendisinden şartlara ve dine uygun olarak yararlandığı her şeydir. Çoğu ilim adamları da menfaatleri mal kabul etmişlerdir. Burada önemli olan kişinin mülkiyetinde olan maldan tam olarak istifade etmesi ve tasarruf haklarının tamamen kendisine ait olmasıdır. Başkasının o mala müdahale hakkı olmayacaktır. Halkın yararına sunulan ve herkesin istifade ettiği mallar, devletin zekat, vergi ve başka gelirlerden elde ettiği mallar belirli bir maliki olmadığı için zekata tabi değildir. Çünkü bu mallar bütün topluma aittir, onlardan bir kısmı da fakirlerdir. Fakir, yetim ve kimsesizlerin doyurulması, okutulması için vakfedilen mallarla cami, mescit, yol, köprü gibi amaçlarla hayır kuruluşlarına vakfedilen mallar zekata tabi değildir. Ancak oğluna, ailesine veya falanlara gibi belirli bir kişi ve kişilere yapılan vakıflar zekata tabidir. Hırsızlık, gasp, rüşvet, fai haram yollarla kazanılan mal zekata tabi değildir. Çünkü haram malı eline bulunduranların mülkünü İslam hukukçuları kabul etmemişlerdir. Hatta ondaki tasarruf, harcama hakkını yasaklamışlardır.
DEVAM EDECEK