Milattan sonra 484 tarihinde İranlılar, Türkler'in üstünlüğünü kabul etmek ve vergi vermek zorunda kalmışlardır. İran, Batıda Bizans'la olan mücadelesini de kaybedince, sosyal, dini ve iktisadi sarsıntı geçirmiş, buna da Mezdek İsyanı denilmiştir. Mezdek, devlet ve millet olarak İran'ın içine düştüğü perişan durumu fırsat bilerek isyan etmiştir. Kendisi Yahudi hastalığı ihtilalci bir tiptir. Kısa sürede İran'a hakim olmuştur. Mani inancındaki ikili anlayış, yani iyilik-kötülük, karanlık-aydınlık mücadelesinde İran toplumunun içine düştüğü durumdan kurtulacağına inanıyordu. Yorulmuş ve bitkin düşmüş İran halkına propaganda yapmaya başlıyor ve insanların huzur ve mutluluğunu bozan şu iki şey diyordu. Bunlar para ve kadın. O şerefsize göre bunlar toplumun ortak malı olmalıydı. O zaman huzur ve mutluluk mümkün olacaktı. Bir nevi komünistlerin, halkı, arazi ve servet sahipleri ile aile müessesine karşı kışkırtmasına benziyordu. Sonunda Mezdek ve müritleri öldürüldü. Ancak kadınlar tecavüze uğradı. Evler ve malikaneler yağmalanıp tahrip edildi. Asiller ve din adamı geçilen sahtekarlar da öldürüldü. O zamanki İran Şahı olan Kavat ülkenin ve halkın iyi olacağı ümidi ile Mezdek'e inanmıştı.
Bu gafletin cezasını hapsedilmek suretiyle ödedi. Hapisten kurtulur kurtulmaz Ak Hunlar'a sığınarak yardım istedi. Olup bitenleri takip eden Ak Hunlar 30 bin kişilik bir ordu ile Kavat'a destek verip ülkesini yeniden kontrol altına almasını sağlamışlardır. Tarih Mil. Son. 499'dur. Kavat'ın oğlu Anuşirvan, Mezdek ve adamlarının öldürülmesinden sonra mülkiyete dayalı adil bir sistem kurmuş ve 'Adil' lakabını almıştır. Tarih 531 - 579 dur.
İran'da Anuşirvan büyük bir devlet adamı olarak yükselirken 552-572 yıllarında Orta Asya'da Göktürk Hakanlığı kurulmuş kısa dönemde imparatorluk olmuştur. Olaylar devam ederken Hz. Ömer r. a. Ebu Ubeyde kumandasında bir İslam ordusunu Sasani kuvvetlerinin üzerine yollamış ve Sansaniler mağlup olmuştur. Bu zaferin rahatlığı yüzünden tedbirsiz davranan İslam ordusuna başka İran ordusu gönderilmiş İslam ordusu mağlup duruma düşmüştür. Hz. Ömer r.a. Said Bin Vakkas kumandasında yeni bir ordu göndererek Sasanileri yenilgiye uğratmış ve İran ordusu kumandanı Rüstem ile 30 bin askeri öldürmüştür. Nihavend Savaşı'nda da yenilgiye uğrayan İran ordusu perişan olmuş, Hz. Ömer bütün İran'ın feth etmeye muvaffak olmuştur. Böylece kökü Medler ve Persler'e dayalı olan Sasani kültürü yerini İslam'ı bırakmıştır. İslam kültürünü kolay benimsemeyen İranlılar zaman içerisinde Hilafet makamı yüzünden fitne ve kargaşalara sebep olmuşlardır. Günümüzün devlet adamları yaşanan tarihi olaylardan ibret almalıdır. Özellikle, para ve kadın konusunda dikkatli olmalıdır. Açık ve hesap verilebilir, şeffaf bir idare şekli adil olarak uygulanmalıdır. Müslüman Türk milleti Olup bitenleri görmekte ve takip etmektedir. Unutmayalım ki Millet devletin ta kendisidir.