Nisab sözlükte sınır, işaret, asıl ve kök anlamlarına gelir. Zekat konusunda ise ölçü olmak üzere tespit edilen belirli bir maldır ve bir miktardır. Zengin olmanın asgari sınırı ve asgari zenginlik ölçüsü zekata tabi her mal için Hz. Peygamberimiz tarafından gösterilmiştir. O dönemin hayat standartını ve zenginlik ölçüsünü "mukadderatı şeriyye" ismiyle aynen koymuştur. Bu itibarla toprak mahsülleri hariç zekata tabi bütün mallarda nisabı şart koymuşlardır. Gümüşte 200 dirhem, altında 20 misgal, hayvanlarda 5 deve, 30 sığır, 40 koyun, toprak ürünlerinde nisab aranmaz. Nisab miktarının belirlenmesinde kullanılan bu mallar o dönemin en uygun zenginlik aracı idi. İleriki şartlarda durum pek değişmediği için, aynı şartlar devam etmektedir. Bugün için bir ailenin karı koca ve çocuktan oluşan yıllık tutar ortalaması harcama olarak, asgari geçim standardı şeklinde ele alınırsa, elbette isabetli olur. Aylık ortalama ve yıllık ortalama geçim standardı için esas alınmalıdır. Ya da mutlaka bir çözüm getirmek yerinde olur. Zekat zenginden alınıp fakire verildiği için toplumda zenginlik sınırının daha doğrusu asgari geçim indirimleri ve şartları çok iyi tespit edilerek bunları vergi kapsamı dışında da sayarak böyle bir yol izlenmiştir. İslam adil bir şekilde toplumdaki nisab adı altında bir belirlemeyi öngörmüştür. Dolayısıyla nisabın üstünde geliri olanlar zengin, onun altında geliri olanlar zekattan muaf tutulmuşlardır. Yıllanma konusuna gelince, zekata tabi olan mallarda aranan şartlardan biri de,  malın üzerinden bir yılın geçmiş olması şartıdır. Peygamberimiz "Üzerinden bir yıl geçmedikçe o malda zekat yoktur" buyurmuştur. Sadece toprak ürünlerinde bu şart yoktur. Bunun da sebebi ticaret malları, hayvanlar ancak bir yılda kâra dönüşür veya yavrular. Toprak ürünlerinde ise bu şart yoktur. Önceden yok iken sonradan fert mülkiyetine geçen mallara "Mal-i Müsteled" deilir. Maaş, ücret, ikramiye, geçici kazançlar, miras yoluyla edinilen servet ve benzeri mallar, bu kapsama girer. Bu tür gelirlerle ilgili hükümler şunlardır: Ticaret mallarının kârı, hayvanların yavruları gibi sahip olunan malların nemalanması sonucu eldeki eski mala eklenir. Bir yıl şartı da eldeki eski mala göre ayarlanır. Mesela 5 milyon liralık demir stoku bulunan bir tüccarın sene içinde eline satış yoluyla veya bağış yolu ile 50 milyon geçse, sene sonunda 55 milyon liralık mal varlığının zekatını vermesi gerekir. Özellikle günümüzde ticaret sektöründe bir sene içinde pek çok mal el değiştirir, alınır, satılır ve kâr zarar durumu yıl sonunda belli olur. Zekata tabi olan mallarda "borç karşılığı olmama" şartı aranır ki buna da, "tam mülk" denir. Asli ihtiyaçlarından fazla olması şartının bir gereği olarak, malın borç karşılığı olmaması lazımdır. Borç hangi neviden olursa olsun, toprak ürünlerinde zekatın ödenmesine mani değildir. Zekatın geçerlilik şartlarında niyet esastır. Tabii zekat verirken başa kakmadan ve alanı rencide etmeden, gönülden niyet edilmesi kafidir. Bu arada zekatı devlet alıp, amiller yoluyla tahsil etti ise mülkiyetin üzerinden zekat borcu düşer. İkinci durum ise temliktir. Yani zekatı ehil olanlara vermek, onların mülkiyetine geçirmek. Temlikin yapıldığı şahsın zekatı almaya ehil oluşu şarttır. Bir kimse zekat niyetiyle bir yetimi yahut fakiri doyursa zekat borcu ortadan kalkmaz. Ancak zekata niyet edilerek onlara gıda maddesi verilirse zekat ödenmiş olur. Çünkü zekat niyetiyle fakire verilen mal temliktir. Onların mülkiyetine geçmiştir. Onlar bu yolla kendi mallarından yemiş olurlar. İslam hukukçularına göre cami, okul, yol, köprü, çeşme yapımı gibi hayır kurumlarına zekat verilmez. Ölü kefeni alınmaz. Ölülerin borçları zekatla ödenmez. Zira bu durumlarda temlik gerçek olmaz. Zekat sadece fakirin hakkıdır. Diğer kurumlara yapılan bağışların sebebi çoktur. Zekat mallarına göz diken kötü kişilerin, Peygamberimizin Haşim oğullarına zekat verilemeyeceğini anlatması işin önemini arz etmektedir.