Lozan’ı anlamak için, 30 Ekim 1918’de imzalanan ve çok ağır şartlar içeren “Menderes” mütarekesini anlamak lazım. Onun peşinden 10 Ağustos 1920’de imzalanan “Sevr” paçavrasını incelemek gerek. Osmanlı’nın çöküşü ve Talat, Enver, Cemal paşaların yerine İzzet Paşa’nın gelmesi, kabinesinin istifası üzerine Tevfik Paşa’nın yönetime gelmesi ve Meclis-i Mebusan’ın fes edilmesi çok iyi araştırılmalıdır. Ciddi bir Atatürk düşmanlığı ve Cumhuriyet’e duyulan saygısızlık nedeniyle Lozan’ı dillerine dolayanların düştükleri gaflet bellidir. Başkan Wilson’un 14 maddesi bu bağlamda gayet açıktır. Barış teşebbüsleri devamlı askıya alınmıştır. Hatta Wilson birçok konuda 5 Ocak 1918’de Lloyd George’un verdiği demeçlere iştirak edilmiştir. 15 Mayıs 1919’da İzmir’in Yunanlılar tarafından işgali adeta Osmanlı Devlet’i tarafından kabul edilmiştir. Menderes Mütarekesi’nin 7. maddesi kirli bir şekilde İtilaf Devletleri tarafından uygulanmıştır. Birinci Cihan Harbi sırasında Yunanistan’ın başında bulunan Kral Konstantin’in başvekili olan Giritli Venizelos, Osmanlı’ya karşı kin duyan birisidir. Balkan İttifakı’nın teşekkülünde Venizelos’un çok büyük rolü olmuştur. 14 Mayıs 1919’da İngiliz, Fransız, İtalyan ve Japonya’nı başvekillerinden oluşan, adına da “Ali Meclis” denilen heyet İzmir’e Yunanlıların girmesini ve orada bulunan 17. Osmanlı Kolordusu’nun bir nota ile İzmir’i devretmelerini istemiştir. Çünkü Mondros’un 7. maddesi buna müsaade etmektedir. Dolayısıyla Osmanlının direnç ve mukavemet etmesi mümkün değildir. Durum Osmanlı’ya tebliğ edilmiştir.
Netice itibari ile Lozan’a nasıl gelindi? Nasıl mücadele edildi? Bunlar dikkate alınmadan Atatürk düşmanlarının Lozan’ı hezimet olarak göstermeleri birilerinin işine gelmektedir. O günkü şartlar, o günkü ihanetler hala devam etmektedir. Belgelere bakmadan, arşivleri incelemeden, gogol tiryakilerinin ve internet düşkünlerinin cılız ve taraflı bilgilerine göre Lozan’ı tenkit etmek olsa olsa art niyet olur. Asla gerçekleri yansıtmaz. DEVAM EDECEK