İslam hukuk nizamında her hakim müçtehid değildir. Şayet hakim müçtehid ise onu diğer müçtehidin kararı bağlamaz ve onun içtihadı başka bir içtihad ile kaldırılamaz, yok sayılamaz. Eğer hakim müçtehid değil ise, yani mukallid ise bu takdirde tabi olduğu müçtehidin ilmi kararlarına bağlı kalır. Bu hüküm ve kararlar onun için kanun vasfındadır. İçtihadın din ve cemiyet hayatındaki yeri ve lüzumu çok önem arz eder. Burada şu gerçeklerin ışığı altında konuya bakmak lazım. “Her şeyi açıklamak üzere sana kitabı indirdik.”  Nahl suresi ayet 89.  “Bugün dininizi ikmal ettim. Size nimetimi tamamladım. Sizin için din olarak İslam’a razı oldum.” Maide, ayet 3. gibi ayetler; “Söylediğim şeyleri benden sormayın, sizden öncekiler çok sormaları ve peygamberlerine çok başvurmaları yüzünden helak oldular. Size bir şey emredersem onu gücünüz yettiği kadar yapın. Size bir şeyi yasaklarsam onu terk edin.” İbni Hzm, el-ihkam, 773, 1052, 1057. gibi hadisler ve özellikle “Biz kitapta hiçbir şeyi eksik bırakmadık“ mealindeki ayet, Enan suresi ayet 32. Kur’an ve sünnet dışında içtihada yer kalmadığını işaret eder gibi gözükmektedir. Bu durum karşısında usuz alimlerinin (ilim adamlarının) büyük bir kısmı Kur’an ve sünnetin tümünü tatbikatı göz önüne alarak bütün dini hükümleri içine alması ve açıklamasının daima ismen ve lafzan (söz olarak) olmayacağını, Kur’an ve sünnetten çeşitli istidlal yollarıyla (delil getirme, delil olarak kullanma, akıl yürütme, isbat) çıkarılan hükümlerin de ilahi beyan olduğunu ileri sürerken, Davud b. Ali ve İbn Hazm ayet ve hadislerin bütün dini hükümleri ismen ve lafzan kapsadığını (ihtiva ettiğini), bunların açık beyan ve delaletleri dışında kalan kıyas ve delillerin batıl olduğunu ifade etmişlerdir. İbn. Hasan  iddialarını şöyle ifade etmiştir. Kuran ve sünnet, ya farz kılmak ya haram kılmak yahut mubah kılmak suretiyle her şeyi hükme bağlamıştır. Peygamberimiz “ sükut geçtiğim şeyi benden sormayınız “ buyurmuştur.  
Devam edecek.