Paran yoktur, çalışır kazanırsın. Cahilsin, okur öğrenirsin. Cehaletini yenersin. Geri kalmışsındır. Gayret eder ilerlersin. Adam yok derler. Günün birinde meydana çıkar, adam var dersin. Ölüm hariç, her şeyin bir çaresi vardır. Ancak insan bozuldu mu, nesiller bozuldu mu, bunun çaresi yoktur. Asrımızın en korkunç, en tehlikeli hastalığı insanın tahrip edilip bozulmasıdır. Bu bağlamda Almanya’da ilk işçi grevleri başladığı zaman, ünlü iş adamı ve sanayici olan Ford, sendikacılara ve tahrikçilere öyle hitap ediliyor. “Makineleri kırıp dökebilirsiniz. Takımları saçıp savurabilirsiniz. Hatta fabrikaları yağmalayıp, yakabilirsiniz. Bunların hepsinin daha iyisini, daha yenisini ve daha modern alanı yapabilirisiniz. Ancak insanların tahrip olmasının tamiri yoktur. Onun için işçilerimin beyinlerini tahrip etmeyiniz” diyor. İslam’ın getirdiği cihanşumül hakikatte insanın ve insanlığın tahrip edilip, bozulması yasaklanmıştır. Nesiller için “tahrip kalıbı” özelliği taşıyan çirkinliklerin toplu olarak yasaklanmasının sebebi de budur. Bu itibarla insanlığın muhtaç olduğu sistemler vardır. Bunlar üçe ayrılır.
Birincisi İdeal insanın nizamıdır. İkincisi dramatik insanın nizamıdır. Üçüncüsü ise hayvan insanın nizamıdır.
İdeal insan, mutlak doğruya, mutlak iyiliklere, mutlak güzelliklere, mutlak hakikat ve mutlak adalete gönül veren insandır.
Dramatik insan sürüye isyan eden, buna karşılık cemiyeti ayakta tutan bağları katı bulan insandır. Bir bakıma 1789 Fransız İhtilali’nin manzarası “dramatik insanı” ifade eder.
Hayvan insanın nizamında kriterler vardır. İnsan ya üreten ve tüketen bir varlıktır. İnsan ya ekonomik hayvandır. İnsan alet, edevat yapan hayvandır. İnsan düşünen ve konuşan bir hayvandır. Ya da insan cemiyet halinde yaşamaya mecbur olan sosyal bir hayvandır. Onlara göre cemiyetteki bütün kıpırdanmalar “maddi fayda” etrafında dolaşmaktadır. Onlara göre kanunlar, sosyal normlar, hepsi de insanı kontrol ve baskı altında bulundurmalı ve sansüre tabi tutmalıdır. Çağımızda birbirine zıt görünen nice ideolojiler, nice sistemler, nice siyasi görüşler böyle bir zihniyetin mâhkumu durumundadırlar. Mesela İsrail’in Yahovası böyledir. Mesela krala, şefe, diktatöre, meclise veya partiye itaat etmek anlayışı böyledir. (Bakınız Ahmet Arvasi. Türk İslam Ülküsü, cilt=2., Sayfa=291-297