Gazetemizin bu sayısında Yenişehir’in eğitim-öğretim ve okullaşma durumuna ışık tutan son derece önemli bir belgeyi sizlerle paylaşmanın mutluluğunu yaşıyorum.
Sizleri asırlık bir eğitim çınarı olan Tahirağa Mektebi’nin kuruluş hikayesine götürmek istiyorum.  Okulun kuruluşu ile ilgili belgenin tarihi 1915 yılı. Yani yüz iki sene önce…
 Malum o yıl, Osmanlı Devleti büyük bir dünya savaşının içinde yer almaktadır. Bu olağanüstü savaş koşullarında bile birkaç Yenişehirli bir araya geliyor ve bu şehre bir okul kazandırıyorlar. Bu okul günümüzde de eğitim-öğretime devam etmekte olan Tahir Ağa İlkokulu’dur.
Dönemin Maarif Nezareti Eğitim Bakanlığı’nden Sadaret’e (Başbakanlık) yazılan dilekçede eğitim gönüllüsü üç Yenişehirli’ye maarif nişanı (madalya) verilmesi talep ediliyor. 
Birer eğitim gönüllüsü olan ve Yenişehir’in ileri gelenlerinden olan bu üç kişi şunlardır:
Babalarından kendilerine kalan ve ortaklaşa sahip oldukları arsayı okul yapımı için bağışlayan iki kardeş, bu okulun yapımı için ilk adımı atmışlardır. Bu kişiler Hafız Halil Efendi’nin oğulları olan Ali ve Mehmet Emin Efendiler’dir.
Gelelim okulun asıl kurucusuna…
Hacı Tahir Ağa’nın oğlu olan Mehmet Tevfik Efendi, üç yüz Osmanlı lirasını sarf ederek dönemin en donanımlı ilk okullarından birisini yaptırıyor. Oldukça önemli bir servet harcayarak yaptırdığı bu okula merhum babasının adını vermiştir. Hatta böyle bir mektebi yapması için ona vasiyet edenin babası olduğu rivayet edilir.
Mehmet Tevfik Efendi daha sonraları “GÜR” soyadını alacak ve 1940 yılında vefat edecektir. Babası olan ve okula adı verilen Tahir Ağa ise, aslen İlyas Bey Köyü’nün ileri gelenlerinden Mustafa Bey’in torunu; Hoca Ömer Efendi’nin ise büyük oğludur.
Ben 1800’lerin sonlarına ait Bursa Yıllıkları’nı çalışırken, Yenişehir ile ilgili bölümlerde Hacı Tahir, Hacı Nazif ve Hacı Şakir Efendiler’in isimleri ile sık sık karşılaşmıştım ki, bunlar kardeştirler ve hepsi de o dönemde Yenişehir’in en ileri gelenlerindendirler.
 
Konumuz olan okulun kurulmasına kaldığımız yerden devam edelim.
Okulun ilk adı şöyledir: Hacı Tahir Ağa İbtidai Mektebi.
Okul yapımı için bağışlanan arsanın özelliklerine ilişkin bilgilere de belgede yer verilmiştir. Buna göre arsa kare şeklinde olup 700 küsur zira ölçüsündedir ve değeri yüz lira civarındadır. Hacı Tahir Ağa Mektebi’nin toplam maliyeti 400 Osmanlı lirasıdır.
Hüdavendigar Vilayeti Maarif Müdürlüğü İstanbul’a Maarif Nezareti’ne yazdığı dilekçede yapmış oldukları okuldan dolayı bu üç Yenişehirli’ye üçüncü rütbeden maarif nişanı verilmesini talep etmiştir.
Dönemin Maarif Nazırı da bu talebi uygun bulmuş ve dönemin sadrazamına bir dilekçe yazarak, ilgili kişilere nişan verilmesi için izin istemiştir. Nihayet bu izin isteği hemen değerlendirilerek, Yenişehirli Hacı Tahir Ağa’nın oğlu Mehmet Efendi, Hafız Halil Efendi’nin oğulları Ali ve Mehmet Emin Efendiler’e birer maarif nişanı verildiğine dair bir karar (irade-i seniyye) çıkarılmıştır. Bu kararın altında dönemin sadrazamı ile maarif nazırının imzaları bulunmaktadır. Bu imzaların altındaki tarih ise 21 Nisan 1915 tarihidir.
Maalesef Tahirağa Mektebi günümüze dek korunamadı. Okulun ilk binası şimdiki Kız Meslek Lisesi’nin yanında yer alan bir arazide kurulu idi.
Sonuç olarak anlaşılıyor ki; Hacı Tahir Ağa Mektebi 1915’ten günümüze uzanan bir eğitim kurumudur. Yüz yaşını devirmiş olan bu önemli okulumuz, tamamen Yenişehirli hayırseverlerin bağışları ile kurulan bu okul, Yenişehir’in eğitim tarihinin yüz akı sayılmalıdır.
 
Bu güzide eğitim kurumumuzun Cumhuriyet sonrasındaki tarihi seyrine ilişkin zengin bilgiler ise kendisi de bu okulun bir mezunu olan Turgut Yüce’nin “Yenişehir Belleği” adlı kitabında bulmak mümkündür(Sayfa 50-60).
Günümüzde asıl ilk binası bulunmayan ve daha sonra başka bir yerde “Hacı”sı atılarak sadece “Tahir Ağa İlk Okulu” adı ile varlığını sürdüren okulun ilk binası acaba nasıldı? Sorusuna T.Yüce’nin kitabında cevap bulalım:
“Tahir Ağa Okulu iki katlı ahşap bir yapı olup, Bağdadi tarzda inşa edilmiş; kerpiç işlemeli, kireç badanalı, zeminde bir sınıf, üst katta iki sınıf ve başöğretmen odası bulunan bir bina idi. Yerler ve tavanlar tahtadan, çatı ise yerli kiremit ile kaplıydı. Okulun giriş kapısı Uzun Aralık’ta idi. İki kanatlı olan ahşap kapı oyma işlemeli ve pirinç tokmaklı idi..”
İşte böyle devam edip gidiyor bu güzel tasvirli anlatım..
Okulun bugünkü binasına taşınma tarihi ise 1960’ların başlarıdır. 1960 Darbesi’nden sonra okula bir ara “Işık İlkokulu” adı verilmişse de, okulun ilk kurucularının varislerinin şikayeti üzerine bu uyduruk isimden vazgeçilmiş ve Tahir Ağa merhumun ismi iade edilmiştir.
Yukarıda kuruluş belgesini ve tasvirini sunduğumuz o güzel ahşap bina ise 1960’ların ortalarında tamamen yıktırılmış ve daha sonra yerine Kız Meslek Lisesi olarak bilinen sevimsiz betonarme bir bina yapılmıştır.
Tahir Ağa İlkokulu ile ilgili önemli bir not da şöyledir: Bu okul Yenişehir’de ilk mehter takımını kuran okuldur. Hem de 1961 yılında kurulan bu güzel mehter yıllarca Yenişehir’in en önemli topluluğu olarak hizmet vermiştir.
Birçok bakımdan ilçemizin eğitim tarihinde ilkler sunan Tahir Ağa Mektebi’nin tarihi objeleri ve hatıraları bir araya toplanıp, bir okul müzesi oluşturulsa çok güzel olacak da, bunu yapacak kıymet bilir bir bilinçten maalesef uzaktayız.
Yine de burada açık çağrımdır:
Geliniz, bu ilçeye bir kent müzesi kazandıralım!
Geliniz, Tahir Ağa Okulu’nun yüz yıllık hatırasını yaşatacak bir kurum müzesi oluşturalım!
Yetkililer böyle bir adım atarsa, göreceksiniz ki, halk neler neler bağışlayacak.
Son olarak, bu asırlık mektebi kuran, yaşatan, yöneten ve burada okuyup da ebedi âleme göç etmiş olan herkese Allah’tan rahmet diliyor; sağ olanları da tarihe sahip çıkmaya çağırıyorum.