Müslüman dünyasının ‘11 ayın sultanı’ olarak nitelediği Ramazan ayının yarın son günü.
Yani arife (arefe, arafe)…
Arife aslında Kurban Bayramı'ndan bir önceki günün ismi…
Kurban Bayramı'nda bir önceki gün hacılar Arafat'a çıktıkları için bayramdan önceki güne arife denmesi oradan geliyormuş.
Hatta en doğrusunun arafe olduğu ama arife olarak da kullanıldığını biliyoruz.
Yani bugüne arefe denmesinin nedeni arefe sözcüğünün anlamı değil, dağın özel ismi olan Arafat'a yapılan gönderme…
 
* * *
Müslümanlar'ın yaşadığı dünyanın birçok ülkesinde inananlar Ramazan'ı yaşıyorlar.
Kimi ülkelerde türlü zorluklar yaşansa da, Türkiye gibi özgürce herkes inançlarını yaşayabilse de, bilineceği gibi dünyanın pek çok yerinde sorunlar var…
Avrupa’nın geneli değil ama önceki gün döndüğüm ve birkaç gün yaşadığım Sofya ve Filibe’de (Plovdive) Ramazan'ı gözlemledim.
 
 
 
Avrupa’da hali hazırda 45 milyon Müslüman yaşıyor.
Çoğunluk Balkanlar'da…
Avrupa Birliği’nde ise en çok Müslüman nüfusa sahip ülke Bulgaristan…
Nüfusu 7 buçuk milyona inmiş Bulgaristan’da yaklaşık 1 milyon 500 bin Müslüman yaşamakta.
Ulusal medyanın özel ilgi göstermeyip, salt haber olarak geçtiği Bulgaristan’da da Ramazan yaşanmakta…
Ancak şunu bilmek gerekir ki, Bulgaristan’daki ulusal medya kuruluşları yöneticilerinin Ramazan ayına ‘bizden olmayan’ bir olgu olarak baktıkları ve haber yapma gereksinimi duymadıkları açık.
Hatta aynı medyanın Türkler'in folklor festivallerine de yer vermediğini de söylemek gerekiyor.
Medya, toplumu şekillendirir; toplum da medyayı hiç kuşkusuz…
Bulgaristan’da dini ve etnik azınlıklara medyanın bakışını haberleri hazırlayanların ve yön verenlerin dünya görüşü olarak bakılmakta devlet tarafından…
Bulgaristan Dışişleri Bakanlığı’nın kendi ülkesinden Müslüman ülkelere gidecek vatandaşlarının gittikleri ülkelerin dini, kültürel ve geleneklerine duyarlı olmalarını önermesi duyarlılık açısından önemli ama diğer kısır döngünün de aşılması gerektiği açık.
 
* * *
Ramazan ayında başkent Sofya’da bir gün geçirdim…
5-6 yerde her akşam iftar yemeği verildiğini, 5 yerde de teravih namazı kılındığını öğrendim.
Her akşam yüzlerce kadın, erkek, çocuk, yoksul, zengin, Müslüman ve gayri müslim, etnik mensubiyeti farklı kişi, diplomat ve sıradan vatandaşın Sofya’nın merkezinde bulunan Kadı Seyfullah Efendi Camii’nde toplandığına tanık oldum.
Birçok köyde de cami ve mescitlerde toplanıldığını biliyorum…
 
* * *
Yüzyıllardır farklı din, dil, kültür ve etnik grupların bir arada yaşadığı Filibe'de (Plovdive) ise 2 gün bulundum.
Filibe’nin merkezinde bulunan, Osmanlı’dan kalma tarihi camide cumayı yaşadım…
Muradiye Camii de denilen, (1364-1369) yılları arasında ikinci Murat Hüdavendigar tarafından yaptırıldığı bilenen ve Bulgaristan’ın en büyük camisi Cuma Camii'nde Ramazan nedeniyle cuma vaktinde caminin neredeyse dolduğuna tanık oldum.
Çok kültürlü bir yapıya sahip Filibe’de insanlar asırlardır yan yana, iç içe, omuz omuza barış ve kardeşlik içinde yaşıyor.
Bulgaristan’daki Müslümanlar, özellikle Ramazan ayında, camilere ve mescitlere koşuyor.
Yoğunluk nedeniyle camilere sığmayanlar, evlerini ibadete açıyorlar. Birçok Müslüman’ın evi, sahur vaktine kadar dolup boşalıyor.
Evlerde Kur’an-ı Kerim okunuyor, teravih kılınıyor… 
Ayrıca, kurulan sofralarda, toplu iftar ve sahur da yapılıyor.
Yarın arefe ve ertesi günü Ramazan Bayramı'nı yaşayıp, anlayacağız, kavrayacağız inşallah…
Tüm inananların Ramazan Bayramı'nı kutluyor ve hayırlar getirmesini diliyorum.