Dünyanın neredeyse her bölgesinde yaşayan ve yaşanmış olan farklı kültürlerde mevsimlerin değişimine dair çeşitli etkinlikler ve törenler yapılmıştır. En yaygın olaylardan biri olarak kışın bitişi ve baharın gelişi gösterilebilir.

Bunun en büyük sebebi insanların günümüzdeki modern yaşamdan çok daha farklı, doğayla daha iç içe ve doğrudan doğaya bağlı şekilde yaşamasıdır. Günümüzdeki barınak, yiyecek ve giyecek bolluğu ve ulaşılabilirliği insanlık tarihi bir bütün olarak ele alındığında oldukça kısa bir döneme tekabül eder. Karnını doyurmak için ilk başta sürekli avlayıcılık ve toplayıcık yapan insanlar binlerce yıl önce ilk kez tarım yapmaya ve yerleşik hayata geçmeye başlamasıyla biraz daha kolay hayatlar elde etselerde, çok daha uzun dönemler boyunca doğa ile iç içe yaşamları devam etmiştir.

Elementlere ve doğa olaylarına bu kadar bağlı bir yaşam sürüldüğünde, elbette bazı olayların diğerlerinden daha çok sevileceği aşikardır. Özellikle bölgelerin konumlarına göre sertliği artan kış mevsimi tarih boyunca insanların her sene karşılaştığı bir mücadele dönemi olmuştur. Bu zor dönemin bittiğini ve daha rahat günlerin geldiğini gösteren ilk işaretlerde hiç kuşkusuz arzuyla beklenmiş ve insanlarda bir kutlama isteği uyandırmıştır.

Baharın yaşandığı ve çeşitli etkinliklerin yapılmasına önverecek neredeyse her kıtada baharın karşılandığı festivaller ve günler her sene kutlanmaya devam etmektedir. Avrupa kıtasında yapılanlara örnek olarak Bulgaristan’da Baba Marta Günü, Hollanda’da Lale Festivali, İsveç’te Valborg ve İsviçre’de Sechselauten örnek verilebilir. Amerika’da Kanada Lale Festivali ve Trujillo Bahar Festivali Peru’da her sene kutlanır. Japonya’da Shunbun no Hi geleneği vardır ve Asya’nın neredeyse her bölgesinde benzer bahar şenlikleri görülmektedir. Tarih olarak bulundukları coğrafi konumlara göre değişkenlik göstermektedir ancak genel olarak mart-nisan aylarında kutlanan kutlamalardır.

Asya’da büyük bir bölgeye yayılmış olan Türk devletleri ve Türkiye’de ise İslamiyet’e geçişten çok uzun süre önce benimsenmiş ve günümüzde de kültürel açısıyla sürdürülen Nevruz bayramı vardır.

Nevruz köken olarak Buzul Çağı’na kadar uzanır, bu yaklaşık 15 bin yıl gibi bir zaman demektir. İlk ortaya çıkışının İran olduğu bilinmektedir. Pers Kralı Cemşid, avcı-toplayıcıktan tarım yapmaya geçen Pers halkının başındayken zorlu kış döneminden bahara çıkabilmelerini kutlayan bu geleneği ilk başlatan kişi olarak kayıtlara geçer. 12 bin yıl sonrasına bakıldığında bu bayram hala Pers topluluğunda kutlanmaya devam etmektedir.

Nevruz ismide eski Farsça yeni anlamına gelen ‘nev’ ve gün anlamına gelen ‘ruz’ kelimelerinden gelir. Tarih olarak gece ile gündüzün eşit olduğu, kuzey yarım kürede bahar ekinoksunun meydana geldiği günde kutlanır. 1991’de Kültür Bakanlığı, 2010’da ise Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 21 Mart gününü resmî olarak Nevruz Bayramı ilan etmişlerdir.

Nevruz ilk olarak Pers, günümüzde İran topraklarından çıkmış olsada çeşitli millet ve devletler tarafından benimsenmiştir. Bunlardan biri olarak Türk milletinin tarihinde ve kültüründe de oldukça önemli bir yere sahiptir. Özellikle Ergenekon Destanı, Türk tarihinde Nevruz’la çok yakından ilgilidir. Ağızdan ağıza anlatılması ve yazılı kaynak azlığından dolayı kesin ve eksiksiz bir versiyonunu bulmak zor olsada farklı efsanelerin ortak yönü olarak dağdan çıkış, soyun devamı ve yeni bir başlangıç bahara çıkmayı temsil etmektedir. Türk Takvimi bir günü 12 ‘çağ’a ayırır ve her çağ iki saate denk gelir. Bu çağların eşit olduğu gün Nevruz bayramı olarak kutlanmıştır.

Doğu Türkistan’dan Balkanlar’a kadar, Türk kimliğine sahip her yerde çeşitli Nevruz etkinlikleri görülmektedir. Selçuklu ve Osmanlı’da milli bir bayram olan Nevruz günümüzde Türkiye’de bir gelenek, Orta Asya’daki Türk devletlerinde ise resmî bir bayram olarak kutlanmaktadır.