Bugün ekim ayının son günü. Çoğumuzun etrafındaki ağaçların yaprakları sararıp dökülüyor ve havalar (eskisi kadar olmasada) iyiden iyiye soğumaya başladı. Kış tamamen gelmeden önceki son ılık günler ve doğanın iskelet haline bürünmeden önceki son sarı ve turuncu renkleri.

İskeletler ve turunculardan bahsetmişken, ülkemizde genel olarak kutlanan bir bayram olmasada, her geçen yıl biraz daha ses getiren ve adını duyuran Halloween, yani cadılar bayramı kutlayan ülkelerde bu gece, 31 Ekim’de kutlanmakta. Özellikle popüler kültürün çok önemli bir parçası haline gelen ve dünya çapına yayılan bu gecenin uzun bir geçmişi var.

Bu gecenin en önemli unsurlarından biri ölülerdir. Ölenleri anmak, onların bu gece geri döndüğüne yada yaşayanları hissettiği inancı hem Avrupa kökenli Halloween’de hem de Meksika gibi farklı kıtalarda Dia De Los Muertos (Ölülerin Günü) gibi günler olarak görülmektedir. Eski çağlardan beri ölülerini anan ve özleyen insanların sevdiklerini hatırladıkları ve onurlandırdıkları günlerdir.

Türkiye’de Edirne’de ünlü Çamlıca köyünde, kışın en sert gecesinde kutlanılan Bocuk Gecesi, bu binlerce yıllık kültürün bir başka şekil almış halidir.

Günümüzde hem isim hemde etki olarak en yaygın olan Halloween, başlangıç olarak Avrupa’da ortaya çıkmıştır. En eski bilinen ismi Samhain, pagan inancından gelmektedir. Geleneksel olarak hasat zamanının bitişinde havaların soğumaya, gecelerin uzamaya başladığı dönemde kutlanmıştır. Ruh, hayalet, peri vb. mitolojik yaratıkların da bu gecede serbest kaldığı düşüncesiyle beraber, bu gecenin ölen doğanın ardından girilecek kış döneminde, kaybedilenlerin anılarak girildiği ilişkisi kurulabilir.

Kökeninin pagan olduğu öne sürüldüğü kadar, Hristiyanlıkla da oldukça yakın bir şekilde gelişmiştir. Günümüzde özellikle yabancı ülkelerde herkesin evlerini süsledikleri jack-o’-lantern (kabağa oyulan yüz şekilli lambalar), trick-or-treat (korku yada şeker), yada giyilen kostümler gibi oldukça popüler olan bazı gelenekler Avrupa’nın pagan değil Hristiyan olduğu dönemlerde ortaya çıkmıştır.

Allhallowtide, Hallowmas, yada Azizler Günü, tarihsel olarak 1 Kasım’da Halloween’in arkasından kutlanan dini bir bayramdır. Doğrudan kilise tarafından kutlanan bu bayram cadılar bayramının günümüze kadar ulaşmasında önemli rol oynamıştır. Örneğin korku yada şeker geleneğinin ortaya çıkışının bu bayramda yapılan ruh keklerinin bölünüp paylaşılmasından başladığı düşünülmektedir.

Kültürlerin birleşip kaynaştığı Amerika’da, cadılar bayramının taşınmasındaki en önemli gelişmelerden biri, ağırlıklı olarak Katolik olan İrlandalıların büyük kıtlık zamanında büyük sayılarda göç etmesidir. Fenerler, kostüm giymek gibi çoğu gelenek bu kıtaya göçmen İrlandalılar tarafından getirilmiştir. Kostüm giymeninse en yaygın inanılan nedeni o gece gezinen yaratık ve ruhları korkutmak, yada onlardan biri gibi görünerek onları kandırmak olarak düşünülmüştür.

Ortaya çıktığı dönemde genel olarak ölen insanların ve doğanın ruhları o zamandaki insanların inanç ve korkularıyla daha iç içe olduğundan, ana karakterler genellikle onlar olmuşlardır. Günümüzde ise cadılar bayramı bir sürü film, dizi, kitaba konu olmuş, genel olarak korku temasıyla iç içe geçen bir alt tür halini almıştır. Kurtadam ve vampirler gibi kültür kaynaklı yaratıklara ek olarak Frankenstein, Mumya vs gibi daha yakın tarihli, orijinal kaynakla alakasız kurgusal korku karakterleri de kendilerine bu genenekte yer bulmaktadır.

Dekorasyonlar, gelenekler, hatta sadece estetik olarak bile, kapitalizmin de etkisiyle oldukça pazarlanabilir ve yaygın bir sezon haline geldi. Spesifik olarak o kültürün kökeninde olmayan bir şeyse bile artık tüm dünyada sadece yüzeysel dekorasyonlarla bile olsa anılan bir hale geldi.

Çıkış noktası çoğu kültürde zorlu kışa giriş ve bu zorlu zamanların hemen öncesindeki anma törenleri olan bu gece, günümüzde partiler, kostümler içerisindeki çocuk ve yetişkinler ve dekorasyonlarla adeta hayalet şatolara dönen evler haline geldi.