Hayatımızdaki neredeyse her türlü yapının veya davranışın nedeni ve başlangıcı, tarihin çizgisinde yeterince geriye gidilebilirse bulunabilir.

21. yüzyılda insanlığın ulaştığı nokta, teknolojinin ironik şekilde aynı anda hem görünmezmiş gibi hissettirip, hemde yaşamın her anında ne kadar ön planda olduğu bir dönem. Artık kulaklıkların kablolarının bile ortadan kalktığı, teknolojinin adeta havada buharlaştığı bu dönem, bir iki yüzyıl öncesinde sadece bir hayaldi. Ancak bugünkü çalışma ve dinlenme düzenlerimiz bile, bugünün sadece hayal edilebildiği bir dönemden kalma.

İnsanlık tarihi boyunca, insan hayatını kökten değiştiren ve zamanla dünyanın kalanına yayılan olaylar olmuştur. En önemlilerinden, farklı dönemlerde yaşanmış olan iki tarım devrimi günlük yaşamımızda en çok yol oynayan olaylardandır. İlk tarım devrimi neolitik çağdaki insanların ilk defa bitki ve hayvanları evcilleştirmesiyle çoğalan gıda ve yerleşik hayata geçmeye başlaması, medeniyetlerin başlangıcı olmuştur. İkincisi ise ilkinden bin yıllar sonra, 18. yüzyılda İngiltere’de yaşanmıştır.

İngiltere’de olmasının en büyük nedenlerinden biri derebeyliğin çöküşünün ardından ‘çitleme hareketi’nin ortaya çıkmasıdır. Bu hareket sonrası çitlerle sınırları belirlenmiş büyük-küçük çiftlikler ortaya çıkmış, ilerleyen zamanda da bu çiftlikler belirli hayvan ve tarımsal ürünlere odaklı çalışarak üretimin daha fazla olmasını sağlamıştır. Bu sayede nüfus artmış, sanayi devrimini destekleyecek işgücünü sağlamıştır.

Sanayi, TDK’nın tanımıyla, ham maddeleri işlenmiş duruma sokup değerlendirmeye, kullanılacak ürünler durumuna getirmeye yarayan bilgi, araç ve yöntemlerin tümüdür. Bu tanımdan yola çıkarak aslında sanayinin her zaman var olduğunu söyleyebiliriz. Sonuçta koyununun yününü ipe çeviren ve bu ipten bir kazak ören her çiftçi, bu tanıma uygun bir iş gerçekleştirmektedir. Sanayi devrimini tanımlayan özelliği ise gelişen teknolojik araçlarla, bir kişinin kendi başına üretebileceği ürün sayısından çok daha fazla ürün üretilmesi, yani seri üretime geçilmesidir.

Sanayi devrimi denince akla her zaman ilk önce büyük makineler, trenler, gemiler ve fabrikalar gelsede, devrim aslında kendi evinde üretim yapan üreticilerde yada küçük atölyelerde başlamıştır. Sanayi devriminin en önemli kolu olan tekstil, gerçek anlamda seri üretime geçilen ilk sanayi koludur. Yünden daha hafif olması ve İngiltere’nin Doğu Hindistan Şirketi sayesinde çok ucuza mal ederek İngiltere’ye getirdiği pamuk, en çok kullanılan ham madde olmuştur.

Buhar gücününden faydalanılması aslında ilk önce İngiltere’den çıkmış bir fikir değildir. 16. yüzyılda Osmanlı bilgini Takiyettin tarafından buhar gücüyle çalışan bir döner kebab makinesi icat edilmiştir. 1698 yılında icat edilen ‘Savery Makinesi’ de benzer prensiplerle çalışmaktaydı ancak tıpkı döner makinesi gibi, henüz bir makinenin yada aracın enerji kaynağını oluşturabilecek teknolojik gelişmişliğe sahip değildi. Bu gücün büyük yada küçük ölçekli makine ve araçlarda kullanılabilmesi için yapılan buharlı motorlar, sanayi devriminin en önemli tanımlayıcılarından biridir.

Makinelerin hızlı bir biçimde çalışmasını ve üretilen ürünlerin ulaştırılması için gereken teknolojiye ulaşılıp gereken sistemler kurulmuştur. Buda zamanla dünyadaki bütün insanların hayatını kalıcı

olarak değiştirmiştir. Üretimin devamlı ve düzenli olması için sürekli artan, ve şehirlerde toplanmış bir nüfüs gerekmektedir. Bu nüfus sadece fabrika çalışanlarından da ibaret değildir. Bu insanların en başta eğitim ve sağlık ihtiyaçlarını gidermek için bile gereken bambaşka bir işgücü sınıfını ortaya çıkarmıştır.

Çalışan insanların günlük yaşamı dinlenme ve çalışmak arasında bölünmüş, 18. ve 19. yüzyıllarda bu bölünme oldukça dengesiz, insanların neredeyse dinlenemediği bir hale gelmiştir. Günümüzde en yaygın olarak uygulanan sabah 9 akşam 5, hafta sonları tatil sistemi aslında bu dengeyi iyileştirmek amacıyla ilk kez Henry Ford tarafından ortaya atılmıştır.

Günümüzde yaşadığımız, kuruluşu yüzyıllar öncesine dayanan şehirlerdeki altyapı düzenlemeleri, eğitim, sosyal yaşam ve daha fazlası artık yaşadığımız çağdaki ihtiyaçlar ve amaçlar ön plana alınarak yapılıyor. Sanayi devrimine kadar bir şehrin kuruluşu ve geliştirilmesi için aranan şartlar ve yapılan yapılar şimdikinden çok daha farklı. Yaptığımız meslekler ve beraberinde getirdikleri yaşam tarzları insanlık tarihinde her zaman böyle değildi. En eski medeniyetlerden başlayarak günümüze geldiğimizde, yaşadığımız dönem için neredeyse çok yeni ve hızlı gelişmiş olayların neden olduğu sonuçların dikkatli bakıldığında çok net başlangıç noktaları var.